September
November
Singular plural
no title
English
English
I like "plural not plural" best the material, because I know this topic very well.
Սեպտեմբեր
Ի՞նչ գիտեմ Հայաստանի մասին
հոկտեմբեր
Իմ բնակավայրը
Կոմիտասը՝ Սողոմոն Գևորգի Սողոմոնյան
Գրիգոր Լուսավորիչ և Մովսես Խորենացի
նոյեմբեր
Որդան կարմիր
Դիցաբանություն
Ամանորը Մեկսիկայում
դեկտեմբեր
Դիցաբանություն. Հայ հեթանոս աստվածներ
Մագաղաթ
Ծես. ընդհանուր պատկերացում ծեսի մասին: Հարիսայի ծես
Ինձ ամենաշատը դուր եկավ <<իմ բնակավայրը>> նյութը ,որովհետև ես շատ բան գիտեմ իմ բնակավայրի մասին։
Լինում է չի լինում մի քաղաք է լինում ես քաղաքի անունը լինում է Միկում։ Միկում քաղաքում մարդիկ շատ բարի են ,իսկ կենդանիները չար միայն գայլը,արջը և նապաստակը: Արջը իրեն հազիվ է պահում որպեսզի չքնի ընկերների հետ ամանորը նշի ,գայլն պահում է որպեսզի չուտի նապաստակին ,իսկ նապաստակը ուզում է գնալ ընկերների մոտից ,բայց չի գնում որովհետև չի ուզում նրան չար կենդանիները ուտեն։Գայլն ու արջը պաշտպանում են նապաստակին։Մի գիշեր նապաստակը արթնանում է և տեսնում ,որ ամանորյա լույսերը մարեցին նապաստակը գնաց և տեսավ որ ինչվոր վախենալու կենդանի նապաստակը նմանացրեց ագրավի և հիշեց միկում քաղաքի ամենաչար ագրավին այդ ագրավը չեր սիրում ամանորը։Այնքան չեր սիրում որ հենց տեսնում է որ մեկը ասում է ամանոր վերցնում է նրան և սարից քցում։ Երբ նրանք արթնանում են տեսնում են որ նոր տարին կորել է մադիկ էլ չարացել են։
Երբևէ եղե՞լ ես Մատենադարանում կամ Հայաստանի պատմության թանգարանում: Եթե այո, ապա այնտեղ դու տեսել ես հին ձեռագրեր, նկարներ, իրեր: Այդ ամենը մեզ պատմում է մեզանից շատ առաջ ապրած մարդկանց, անցյալում տեղի ունեցած իրադարձությունների, ստեղծված արժեքների մասին: Այդ ամենը մեր պատմությունն է: Պատմությունն անվանում են ժողովրդի հիշողություն: Այդ հիշողության շնորհիվ մենք այսօր գիտենք, թե ինչպես են ապրել մեր նախնիները, ինչով ենք մենք նրանց նման կամ ինչով ենք տարբերվում: Գիտենք նաև, թե ինչ են ստեղծել, արարել կամ, ցավոք, կորուստներ ունեցել մեր նախնիները, ինչպես են պաշտպանել մեր հայրենիքը: Այդ ամենի մասին մեզ պատմում են մեր պատմիչների թողած ձեռագրերը, հին Նկարները, տարբեր զրույցները, առասպելները, ավանդությունները, պահպանված իրերը՝ զարդերը, զենքերը, դրամները, տարբեր շինությունները:
Պատմությունն օգնում է, որպեսզի սխալներ թույլ չտանք այսօր և ճիշտ կառուցենք մեր ապագան: Դրա համար բոլորս պետք է լավ իմանանք մեր պատմությունը և պահպանենք մեզ ժառանգություն հասած արժեքները: Հայ ժողովրդի համար պատմական մեծ արժեք ունի Պատմահայր Մովսես Խորենացու Հայոց պատմություն գիրքը: Այն ներկայացնում է մեր ազգի պատմությունը՝ անհիշելի ժամանակներից մինչև իր ապրած ժամանակը՝ 5-րդ դարը: Իսկ ի՞նչ է դարը: Երբ մենք խոսում ենք որևէ իրադարձության մասին, որը տեղի է ունեցել ոչ շատ հեռավոր անցյալում, ապա նշում ենք այդ իրադարձության տարեթիվը, օրինակ, մենք ասում ենք. Հայ մեծ գրող Հովհաննես Թումանյանը ծնվել Է 1869 թվականին կամ մարդն առաջին անգամ տիեզերք թռավ 1961 թվականք ապրիլի 12-ին: Մեզանից հարյուրավոր կամ հազարավոր տարիներ առաջ տեղի ունեցած իրադարձությունների համար մենք ավելի հաճախ օգտագործում ենք դար և հազարամյակ բառերը: Մեկ դարը հարյուր տարին է: Հազարամյակը հազար տարին է կամ տասը դարը: Ինչպես աշխարհի շատ երկրներում, այնպես էլ մեր երկրում ընդունված է տարիների հաշվումը սկսել Հիսուս Քրիստոսի ծննդից։ Ըստ այդ հաշվարկի՝ այն բոլոր իրադարձությունները, որոնք կատարվել են նախքան Քրիստոսի ծնունդը, համարում ենք Քրիստոսի ծննդից առաջ տեղի ունեցած: Իսկ այն ամենը, ինչ եղել է դրանից հետո, համարում ենք Քրիստոսի ծննդից հետո տեղի ունեցած: Երբեմն գրքերում դու կարող ես հանդիպել մեր թվարկությունից առաջ (մ.թ.ա կամ մեր թվարկություն (մ.թ.) ձևերը : Օրինակ՝ հայոց արքա Տիգրան Մեծը գահ է բարձրացել Քրիստոսի ծննդից առաջ 95 թվականին, ինչը կրճատ նշվում Է Ք.ա. 95թ.: Իսկ Քրիստոսի ծննդից հետո տեղի ունեցած իրադարձությունների մասին խոսելիս հատուկ նշում չի կատարվում, այլ պարզապես գրվում է տարեթիվը: Օրինակ՝ 405 թվականին Մեսրոպ Մաշտոցը ստեղծեց հայոց այբուբենը:
Рекламаabout:blankПОЖАЛОВАТЬСЯ НА ЭТО ОБЪЯВЛЕНИЕ
Հարցեր և առաջադրանքներ
1. Ի՞նչ է պատմությունը, և ինչո՞ւ է անհրաժեշտ այն լավ իմանալ:
Որպեսզի մեր ապագան ճիշտ կառուցենք
2. Ւ՞նչ է դարը:
3. Ինչպե՞ս է ընդունված կատարել տարիների հաշվումը:
4. Դու ո՞րերորդ դարում ես ծնվել:
Լրացուցիչ աշխատանք
Որ դարին են պատկանում հետևյալ պատմական թվերը՝
66թ., 301թ., 2019թ., 405թ., 451թ., 1031թ., 1890թ., 1900թ., 678թ., 980թ., 760թ., 540թ.:
Սիրելի սովորողներ նախ միասին վերհիշենք բամանիշ թիվը միանիշ թվի բաժանելու քայլաշարը՝
Օրինակ՝ 147։3=49
Սյունակաձև՝
– | 1 | 4 | 7 | 3 | |
1 | 2 | 4 | 9 | ||
– | 2 | 7 | |||
2 | 7 | ||||
0 |
. | 4 | 9 | |
3 | |||
1 | 4 | 7 | |
Ստուգում՝
Առաջադրանքներ
1) 185600։5
1 | 8 | 5 | 6 | 0 | 0 | 5 | |||||||||||||
– | 1 | 5 | 3 | 1 | 2 | 0 | |||||||||||||
– | 3 | 5 | |||||||||||||||||
3 | 5 | ||||||||||||||||||
0 | 6 | ||||||||||||||||||
– | 5 | ||||||||||||||||||
1 | 0 | ||||||||||||||||||
– | 1 | 0 | |||||||||||||||||
0 |
2) 27500։50
2 | 7 | 5 | 0 | 0 | 5 | 0 | |||||||||||||
– | 2 | 5 | 5 | 5 | 0 | ||||||||||||||
0 | |||||||||||||||||||
3) 395310:3
3 | 9 | 5 | 3 | 1 | 0 | 3 | |||||||||||||
– | 3 | 1 | 3 | 1 | 7 | 7 | 0 | ||||||||||||
0 | 9 | ||||||||||||||||||
9 | |||||||||||||||||||
– | 0 | 5 | |||||||||||||||||
– | 3 | ||||||||||||||||||
– | 2 | 3 | |||||||||||||||||
2 | 1 | ||||||||||||||||||
– | 2 | 1 | |||||||||||||||||
2 | 1 | 0 |
4) 845600։20
8 | 4 | 5 | 6 | 0 | 0 | 2 | 0 | ||||||||||||
– | 8 | 4 | 2 | 2 | 8 | 0 | |||||||||||||
0 | 4 | ||||||||||||||||||
– | 4 | ||||||||||||||||||
0 | 5 | ||||||||||||||||||
– | 4 | ||||||||||||||||||
1 | 6 | ||||||||||||||||||
– | 1 | 6 | |||||||||||||||||
0 | |||||||||||||||||||
5) 567028:7
5 | 6 | 7 | 0 | 2 | 8 | 7 | |||||||||||||
– | 5 | 6 | 8 | 1 | 0 | 0 | 4 | ||||||||||||
0 | 7 | ||||||||||||||||||
– | 7 | ||||||||||||||||||
0 | 2 | 8 | |||||||||||||||||
– | 2 | 8 | |||||||||||||||||
0 | |||||||||||||||||||
6) 598240:40
5 | 9 | 8 | 2 | 4 | 0 | 4 | 0 | ||||||||||||
– | 4 | 1 | 4 | 9 | 5 | 6 | |||||||||||||
1 | 9 | ||||||||||||||||||
– | 1 | 6 | |||||||||||||||||
– | 3 | 8 | |||||||||||||||||
3 | 6 | ||||||||||||||||||
– | 2 | 2 | |||||||||||||||||
2 | 0 | ||||||||||||||||||
2 | 4 | ||||||||||||||||||
2 | 4 | 0 |
7) 186240:60
1 | 8 | 6 | 2 | 4 | 0 | 6 | 0 | ||||||||||||
– | 1 | 8 | 3 | 1 | 0 | 4 | |||||||||||||
0 | 6 | ||||||||||||||||||
6 | |||||||||||||||||||
0 | 2 | 4 | |||||||||||||||||
– | 2 | 4 | |||||||||||||||||
0 | |||||||||||||||||||
8) 81909:9
8 | 1 | 9 | 0 | 9 | 9 | ||||||||||||||
– | 8 | 1 | 9 | 1 | 0 | 1 | |||||||||||||
0 | 9 | ||||||||||||||||||
– | 9 | ||||||||||||||||||
0 | – | 9 | |||||||||||||||||
9 | |||||||||||||||||||
0 | |||||||||||||||||||
9) 60367200:60
6 | 0 | 3 | 6 | 7 | 2 | 0 | 0 | 6 | 0 | ||||||||||
6 | 1 | 0 | 0 | 6 | 1 | 2 | 0 | ||||||||||||
0 | – | 3 | 6 | ||||||||||||||||
3 | 6 | ||||||||||||||||||
0 | 7 | ||||||||||||||||||
– | 6 | ||||||||||||||||||
1 | 2 | ||||||||||||||||||
1 | 2 | ||||||||||||||||||
0 | |||||||||||||||||||
10) 2618360:4
2 | 6 | 1 | 8 | 3 | 6 | 0 | 4 | ||||||||||||
– | 2 | 4 | 6 | 5 | 4 | 5 | 9 | 0 | |||||||||||
– | 2 | 1 | |||||||||||||||||
2 | 0 | ||||||||||||||||||
1 | 8 | ||||||||||||||||||
– | 1 | 6 | |||||||||||||||||
– | 2 | 3 | |||||||||||||||||
2 | 0 | ||||||||||||||||||
3 | 6 | ||||||||||||||||||
3 | 6 | 0 |
Երբևէ եղե՞լ ես Մատենադարանում կամ Հայաստանի պատմության թանգարանում: Եթե այո, ապա այնտեղ դու տեսել ես հին ձեռագրեր, նկարներ, իրեր: Այդ ամենը մեզ պատմում է մեզանից շատ առաջ ապրած մարդկանց, անցյալում տեղի ունեցած իրադարձությունների, ստեղծված արժեքների մասին: Այդ ամենը մեր պատմությունն է: Պատմությունն անվանում են ժողովրդի հիշողություն: Այդ հիշողության շնորհիվ մենք այսօր գիտենք, թե ինչպես են ապրել մեր նախնիները, ինչով ենք մենք նրանց նման կամ ինչով ենք տարբերվում: Գիտենք նաև, թե ինչ են ստեղծել, արարել կամ, ցավոք, կորուստներ ունեցել մեր նախնիները, ինչպես են պաշտպանել մեր հայրենիքը: Այդ ամենի մասին մեզ պատմում են մեր պատմիչների թողած ձեռագրերը, հին Նկարները, տարբեր զրույցները, առասպելները, ավանդությունները, պահպանված իրերը՝ զարդերը, զենքերը, դրամները, տարբեր շինությունները:
Պատմությունն օգնում է, որպեսզի սխալներ թույլ չտանք այսօր և ճիշտ կառուցենք մեր ապագան: Դրա համար բոլորս պետք է լավ իմանանք մեր պատմությունը և պահպանենք մեզ ժառանգություն հասած արժեքները: Հայ ժողովրդի համար պատմական մեծ արժեք ունի Պատմահայր Մովսես Խորենացու Հայոց պատմություն գիրքը: Այն ներկայացնում է մեր ազգի պատմությունը՝ անհիշելի ժամանակներից մինչև իր ապրած ժամանակը՝ 5-րդ դարը: Իսկ ի՞նչ է դարը: Երբ մենք խոսում ենք որևէ իրադարձության մասին, որը տեղի է ունեցել ոչ շատ հեռավոր անցյալում, ապա նշում ենք այդ իրադարձության տարեթիվը, օրինակ, մենք ասում ենք. Հայ մեծ գրող Հովհաննես Թումանյանը ծնվել Է 1869 թվականին կամ մարդն առաջին անգամ տիեզերք թռավ 1961 թվականք ապրիլի 12-ին: Մեզանից հարյուրավոր կամ հազարավոր տարիներ առաջ տեղի ունեցած իրադարձությունների համար մենք ավելի հաճախ օգտագործում ենք դար և հազարամյակ բառերը: Մեկ դարը հարյուր տարին է: Հազարամյակը հազար տարին է կամ տասը դարը: Ինչպես աշխարհի շատ երկրներում, այնպես էլ մեր երկրում ընդունված է տարիների հաշվումը սկսել Հիսուս Քրիստոսի ծննդից։ Ըստ այդ հաշվարկի՝ այն բոլոր իրադարձությունները, որոնք կատարվել են նախքան Քրիստոսի ծնունդը, համարում ենք Քրիստոսի ծննդից առաջ տեղի ունեցած: Իսկ այն ամենը, ինչ եղել է դրանից հետո, համարում ենք Քրիստոսի ծննդից հետո տեղի ունեցած: Երբեմն գրքերում դու կարող ես հանդիպել մեր թվարկությունից առաջ (մ.թ.ա կամ մեր թվարկություն (մ.թ.) ձևերը : Օրինակ՝ հայոց արքա Տիգրան Մեծը գահ է բարձրացել Քրիստոսի ծննդից առաջ 95 թվականին, ինչը կրճատ նշվում Է Ք.ա. 95թ.: Իսկ Քրիստոսի ծննդից հետո տեղի ունեցած իրադարձությունների մասին խոսելիս հատուկ նշում չի կատարվում, այլ պարզապես գրվում է տարեթիվը: Օրինակ՝ 405 թվականին Մեսրոպ Մաշտոցը ստեղծեց հայոց այբուբենը:
Հարցեր և առաջադրանքներ
1. Ի՞նչ է պատմությունը, և ինչո՞ւ է անհրաժեշտ այն լավ իմանալ:
Պատմությունը ժողովրդի անցած կյանքն է, այն պիտի բոլորը իմանա, որպեզի նույն սխալները չկրկնեն ու նաև իմանան իրենց պատմության հերոսներին։
2. Ւ՞նչ է դարը:
Դարը 100 тտարի է
3. Ինչպե՞ս է ընդունված կատարել տարիների հաշվումը:
Տարիները հաշվում են Քրիստոսի ծնունդից առաջ և հետո
4. Դու ո՞րերորդ դարում ես ծնվել:
Ես ծնվել եմ 21 դարում
Լրացուցիչ աշխատանք
Որ դարին են պատկանում հետևյալ պատմական թվերը՝
66թ 1 դար., 301թ 3 դար. ., 2019թ 21 դար. ., 405թ 4 դար. ., 451թ 4 դար. ., 1031թ 10 դար. ., 1890թ. 18 դար. , 1900թ 19 դար. ., 678թ 6 դար. ., 980թ.9 դար. , 760թ. 7 դար. , 540թ. 5 դար. :
Հայ ժողովրդի անցած պատմական ուղու շատ կարևոր հատվածն է 5-րդ դարը, որն անվանում են Ոսկեդար։ Հենց այս դարում տեղի ունեցան հայող պատմության մեջ վիթխարի նշանակություն ունեցող դեպքեր։ Առաջին հերթին ՝ հայոց գրերի գյուտը։
Հայոց գրերը ստեղծողը Մեսրոպ Մաշտոցն է։ Իր գործում Մեսրոպ Մաշտոցը միայնակ չէր․ նրա անբաժան համախոհն ու ընկերն էր Հայոց կաթողիկոսը ՝ Սահակ Պարթևը։ 5-րդ դարի սկզբին ՝ 405 թվականին, Մեսրոպ Մաշտոցին, Սահակ Պարթևին և Վռամշապուհ թագավորին հաջողվեց իրականցնել այբուբենի ստեղծման կարևոր գործը․․․
Յուրաքանչյուր ժողովրդի կյանքում հսկայական դեր ու նշանակություն ունի սեփական գրի գոյությունը։ Դա ազգի գոյատևման կարևոր նախապայմանն է։
Մեսրոպ Մաշտոց
Մ. Մաշտոցը ծնվել է 361 թվականին, Տարոն գավառի Հացեկաց գյուղում: Տիրապետում էր հունարենին, պարսկերենին, ասորերենին, վրացերենին։
Թեև քրիստոնեությունը Հայաստան մուտք է գործել առաջին դարում և 301 թ. դարձել պետական կրոն, բայց ժողովրդի զգալի մասը միայն ձևականորեն էին քրիստոնյան, երկրում եղած գրքերը հունարեն կամ ասորերեն էին, ժամերգությունները և ծեսերը կատարվում էին ժողովրդի համար անհասկանալի այդ լեզուներով։ Մաշտոցը Աստվածաշունչը բոլորի համար կարդալիս անմիջապես բանավոր թարգմանում էր հայերեն՝ ժողովրդին հասկանալի դարձնելու համար։ Ժողովուրդը կարծես ձուլվում էր, ոչնչանում, քանի որ չուներ իր սեփական գիրը: Այդ ժամանակ էլ Մ. Մաշտոցը հասկացավ, որ հարկավոր է ունենալ սեփական գիրը, թարգմանել գրականությունը հայերեն: Այդ պատճառով էլ իր աշակերտների հետ մեկնեց Եդեսիա, մի քանի տարի ուսումնասիրություններ կատարելուց հետո, 405թ. վերադարձավ հայրենիք, Վաղարշապատ/այժմյան Էջմիածին/: Նրան մեծ շուքով են ընդունում: Առաջին գիրքը, որը նա թարգմանում է հայերեն՝ Աստվածաշունչն է/ որը նաև անվանում են Թարգմանությունների Թագուհի/: Գրերի ստեղծումից հետո, մեծ թափով սկսվում է թարգմանական գործընթաց, շատ գրքեր են թարգմանվում: Եկեղեցիները դառնում են դպրոցներ, որտեղ սկսում են սովորացնել հայերեն: Առաջին հայատառ նախադասությունը Աստվածաշնչից էր, Սողոմոնի առակներից՝ «ճանաչել զիմաստութիւն եւ զխրատ, իմանալ զբանս հանճարոյ», որը նշանակում էր՝ ճանաչել իմաստությունը և խրատը, իմանալ հանճարի գործերը:
Այսպիսով հայերը ունենում են գիր և գրականություն իրենց լեզվով՝ հայրերեն: Մաշտոցյան այբուբենը եղել է 36 տառանի, և, օ, ֆ տառերը ավելացել են հետագայում: Հայոց այբուբենը ունի նաև թվային աժեք՝ օրինակ Ա-1, Բ-2, Ժ-10…. Մեսրոպ Մաշտոցին անվանում են նաև առաջին ուսուցիչ: Նրա հայնտի աշակերտն էր Կորյունը, որն էլ գիրք է գրում իր սիրելի ուսուցչի մասին՝ «Վարք Մաշտոցի» անվանումով: Մաշտոցի անունով է մեր Մատենադարանը, որի հենց մուտքի մոտ տեղադրված են Մաշտոցի և Կորյունի արձանները:
Հարցեր և առաջադրանքներ
Մեսրոպ Մաշտոցի կատարած գործն անգնահատելի է, քանի որ նա տվել է մեզ գրքեր և հեքիաթներ։
Ծեսը, որևէ սովորույթի կատարումն ու կարգն է: Ընդհանրապես ավանդաբար եկող սովորություն` սովորույթ, որը տարիներ, դարեր շարունակ նույն կերպ կատարվել է, կամ չնչին փոփոխություններով: Տոնը մարդուն ուղեկցում է իր կյանքի ողջ ընթացքում, և հենց այդ ժամանակահատվածում էլ ձևավորվում, զարգանում և սովորույթի է վերածվում: Տոնն արդեն իսկ ուրախություն է, ցնծություն, միասնականության գաղափար: Ազգերի, մարդկության «կյանքի» ընթացքում որոշ ծեսեր մոռացվում են, նորերն են ստեղծվում, եղածները փոփոխվում են: Եթե ամեն սերունդ ծեսին իր կյանքից մի բան չավելացնի, այն աստիճանաբար կմարի: Իրականացնումը դպրոցում ինքը ծես է` կրթական ծես, որի իրագործումը կրթական գործընթացում կրթություն է կյանքով: Ծեսերն այսօր մենք իրականացնում ենք որպես գործունեության ձև, որով ապրում ենք` խաղում է, երգում, պարում, ընկալում ու ճանաչում: Որքան էլ կարևոր են հնուց փոխանցված ծեսերն ու ավանդույթները, դրանց նորացումն ու, առավել ևս, նորերի ստեղծումը նույնպես են: «Հարիսայի Ծեսը» կրթահամալիրյան այն սիրելի օր-տոներից է, որին նախորդում է մի ողջ շաբաթվա նախագծային գործունեություն, էլ չասենք, որ ծեսն ունի իր նախածեսը՝ ԹԹվի ծեսը: Կրթահամալիրում դժվար է պատկերացնել հարիսան առանց թթվի: Ստացվում է, որ ծեսից ծես ծնվեց, կապվեցին միմյանց, հարստացնելով գաղափարը: Հարիսայի ծեսը կրթահամլիրի տոնի անբաժան մասն է, օրը տոնախմբությունից զատ, նշանավորովում է նաև ավանդական հարիսայի համտեսով՝ մեծով-պստիկով, որպես միասնականության, մեկ սեղանի շուրջ նստելու, սիրելի ուտելիքի վայելքի ընթացք:
Հարիսան հայկական ազգային ուտեստ է: Մեր նախնիներն այն պատրաստել են ձավարեղենից, ինչը նախնական մշակման է ենթարկվել սանդի եւ երկանքի միջոցով(տես այս հղումով), որոնք հայկական գործիքներ են: Ի վերջո, լինելով հյուրասեր ազգ, չէին կարող ուտելիքին որպես խորհուրդ ու միավորելու ևս մեկ խթան չնայել: Խոհանոցը մշակույթի մի մաս է, իսկ մշակույթը` պատմության. հացահատիկային ճաշատեսակները պետք է կապել նստակեցության հետ, հետեւաբար հացահատիկային կերակուրը չի կարող քոչվոր(բնակության վայրը անընդհատ փոխող) ժողովրդի ազգային ուտեստ համարվել, այստեղից էլ բխումը հենց հայի աշխատասեր լինելու ու իր գործին նվիրյալ լինելու ազգային բնութագիրը:
Պատահական չէ, որ հայերենում խոհարար բառը նշանակում է “միտք անող մարդ”: Եթե կտրվենք ազգային խոհանոցից, ապա չենք կարող խոսել նաեւ ազգային երաժշտության, գրականության, ճարտարապետության եւ այլնի մասին: Ասում են՝ 2000 տարի առաջ հարիսա ենք կերել: «Հարիսայի ստեղծման օրն ու ժամանակը դժվար է ասել, բայց պատրաստման եղանակն ու գործիքները հայկական են: Պատրաստել են ձավարից, որը զուտ հայկական մթերք է, միայն հայերն են նրա մշակմամբ զբաղվել, թոնիրը, որի մեջ եփել են, նույնպես հայկական է: Հարիսա պատրաստում են գառան կամ հավի մսից, նաև ուտելի խոտաբույսերից ու բանջարեղենից:
«Առաջին նստակյաց տնտեսություն ունեցվող ժողովուրդը, այսինքն այն մարդիկ, ովքեր նստակյաց ապրել ու հաց են մշակել, հայկական բարձրավանդակի ժողովուրդն է, այսինքն` հայերը: Այս ամենը ամրագրված է ժայռապատկերների վրա, որտեղ պատկերված են արորը, գութանը, հացահատիկը: Եթե հացահատիկ կա, նշանակում է արդեն, որ հայկական է: Նույնիսկ մեր պատմիչներից գիտենք, որ հայկական բանակը առվազն 2000 տարի օրը սկսել է հարիսա ուտելով ու մինչ այսօր էլ այդպես է»: Պատրաստել են հանդիսավոր օրերին (հարսանիք, ժողովրդական տոներ և այլն)։ Կճուճի մեջ թոնրում ողջ գիշեր եփելուց հետո կերել են մեծ մասամբ կիրակի առավոտյան։ Համարվում է Հայաստանի ազգային ճաշատեսակը։
Ավանդապատում.
Երբ Գրիգոր Լուսավորիչը, Խոր վիրապից դուրս գալով, գալիս է Վաղարշապատ, վաթսուն օր շարունակ քարոզ է կարդում տեղի հեթանոս հայերին, որոնք հետաքրքրությամբ լսում են նրան։ Աղքատներին ճաշ տալու համար նա հրամայում է գյուղացիներին շատ յուղ ու ոչխար բերել։ Երբ բերում են յուղն ու ոչխարը, Լուսավորիչը մորթել է տալիս ոչխարները. մեծ-մեծ կաթսաներ են դնում կրակների վրա, միսը լցնում մեջը և կորկոտն (ձավարը) էլ վրան։ Այնուհետև նա հրամայում է հաստաբազուկ կտրիճներին՝ խառնել կաթսայում եղած միսը, ասելով՝ հարեք զ՛սա։ Այդտեղից էլ կերակուրի անունը մնում է հարիսա։